Soms blader je eens door de archieven en kom je stukjes tegen waarvan je destijds al dacht dat ze heel bijzonder waren. Zo las ik de column van Dr. Doom in HP/De Tijd van januari 2014 weer eens. Met de titel “Red de boekhandel door sluiting van de bibliotheken” was meteen de toon al gezet.
De columnist waarschuwde in zijn eerste zin al: “Met deze column ga ik niet overwegend vrienden maken…”. En waarschijnlijk klopte dat ook wel. De stelling werd onderbouwd met cijfers, die moesten aantonen dat het beter zou zijn al het geld dat in de bibliotheken gestoken werd, te besteden aan de aanschaf van boeken.
Hiermee zouden de boekhandels geholpen worden en zouden er wel 20 miljoen extra boeken verkocht kunnen worden. Want ja, met nog “maar” 1,74 miljoen leden en 85 miljoen uitleningen in 2012, was het volgens hem te overwegen om dit instituut te sluiten. De 665 miljoen euro die daarmee vrijgespeeld zou worden, kon mooi worden besteed aan uitgevers, boekhandels en auteurs.
We zijn nu ruim 10 jaar verder en wie bovenstaande leest, kan waarschijnlijk een glimlach niet onderdrukken. Want hoe ver had Dr. Doom ernaast kunnen zitten. Met 1,3 miljoen volwassenen- en 2,3 miljoen jeugdleden zitten we ver boven die 1,74 miljoen leden. Het aantal uitleningen in 2023 bedroeg weliswaar nog “maar” 54,4 miljoen, maar daar komen dan wel 57,1 miljoen bezoekers voor naar de bibliotheek.
En niet alleen om boeken te lenen. Nee, het aantal activiteiten rond het bevorderen van leesvaardigheid, het wegwijs maken in de digitale wereld en lezingen met auteurs: meer dan 5 miljoen bezoekers komen juist voor die activiteiten. En ja, dat kost geld en mag ook geld kosten. Dit is een investering in de hele samenleving.
Hier kunnen de bibliotheken met veel trots naar kijken wat ze presteren. De subsidie in 2012 zoals in de column weergegeven, is in 2023 geslonken naar 476,3 miljoen (bijna 200 miljoen minder dus, en dan vergeet ik de indexatie nog maar even voor het gemak). Met dank aan Mark Deckers, die deze cijfers altijd feilloos voor ons opvolgt en in perspectief zet.
Kijk, dat zijn nog eens zaken waar de bibliotheken mee thuis mogen komen. Met minder middelen meer mensen bereiken – wat een geweldige prestatie is dat! Want soms lijkt het erop of dat de rol die bibliotheken spelen over het hoofd wordt gezien. Bibliotheken zijn zoveel meer dan alleen ‘uitleen winkels’. Het zijn plaatsen waar je graag komt om te studeren, werken, overleggen, discussiëren, nieuwe vaardigheden te leren of gewoon lekker te lezen.
En om daar alweer meer dan 27 jaar als persoon met een mooi bedrijf in mee te mogen lopen, is dan ook heel bijzonder. Eigenlijk hoop ik dat dit stuk ook weer over pak hem beet 10 jaar weer achterhaald blijkt te zijn, en dat de bibliotheken ook dan weer zijn gegroeid in hun rol en nog steeds van ongelooflijk belang zijn in onze maatschappij.
Marc de Lange,
oktober 2024
A library is not a luxury but one of the necessities of life.
